Lista projektów:
Fundacja Relicta
Miejsce realizacji
Zagrody, Sławoborze Sławoborze
Leśną ścieżką w przeszłość. Zagospodarowanie turystyczne terenu zaginionego średniowiecznego miasta Sławoborze
grant 30 000 PLN
mapa projektu
Podziel się akcją w mediach społecznościowych
Opis wnioskowanego grantu
Na przełomie 2019 i 2020 r., w lasach Nadleśnictwa Świdwin, w granicach osady Zagrody, gm. Sławoborze, pow. świdwiński zlokalizowano świetnie zachowane fosy i wały otaczające obszar o powierzchni 6,5 ha. Ustalono, że obiekt ten stanowi pozostałości średniowiecznego miasta Stolzenberg lokowanego przez biskupów kamieńskich w XIII-XIV w., a istniejącego jeszcze w początkach XVII w. Dotychczasowe badania dostarczyły zabytków średniowiecznych, z epoki brązu, związanych ze skandynawskimi Gotami, pozostałości po bitwie z 1762 r., a także depozyt wojenny z 1945 r. Identyfikacja miasta i prowadzone badania archeologiczne zostały ogłoszone najważniejszym odkryciem archeologicznym w Polsce dokonanym w 2020 r. (plebiscyt czasopisma „Archeologia Żywa”). Celem projektu jest stworzenie edukacyjnej ścieżki archeologiczno-przyrodniczej, która stanie się trwałym elementem regionalnego zasobu turystycznego, nastawionego obecnie na turystykę indywidualną oraz rozproszoną, a także popularyzacja wiedzy o unikatowym zabytku. Dzięki zastosowaniu rozwiązań wykorzystywanych w geocachingu oraz trasach turystycznych oznaczone zostaną najważniejsze elementy obiektu, umożliwiając interaktywne poznawanie dziejów i przyrody tego niezwykłego miejsca. Planowanesą również wydarzenia związane z inauguracją ścieżki – wystawa zabytków archeologocznych, warsztaty z możliwością wzięcia udziału w pracach wykopaliskowych, a także zapoznanie się z najnowszymi metodami badań nieinwazyjnych. Dodatkową atrakcją będzie udział grupy rekonstrukcyjnej, przybliżającej życie codzienne w XIV-XV w. Dzięki istniejącej infrastrukturze, zaginione miasto stanie się ważnym i rozpoznawalnym elementem regionalnego zasobu kulturowego znacznie podnosząc walory turystyczne nie tylko gminy Sławoborze. Dzięki swojemu położeniu przy drodze tranzytowej stanie się chętnie odwiedzanym punktem na mapie Pomorza Zachodniego wyróżniającym się swym wyjątkowym charakterem.
Cel projektu
Celem grantu jest stworzenie trwale oznaczonej edukacyjnej ścieżki archeologiczno-przyrodniczej, oraz promocja unikatowego zabytku, jakim są świetnie zachowane pozostałości zanikłego średniowiecznego miasta. Celem długofalowym jest wyeksponowanie i wypromowanie najcenniejszego zabytku Gminy Sławoborze, zwiększenie roli indywidualnej i rozproszonej turystyki kulturowej poprzez wzbogacenie oferty Regionu. Na podstawie przybliżonych statystyk odwiedzin prowadzonych dla rezerwatu archeologicznego w Grzybnicy koło Koszalina, możemy oszacować frekwencję na około 5-8 tys. osób, które rocznie odwiedzą to miejsce.Na liczbę tę może pozytywnie wpłynąć bezpośrednie położenie przy transie tranzytowej wiodącej z południa Polski do Kołobrzegu, dogodny dostęp do samego obiektu, jak i atrakcyjność historyczna i przyrodnicza. Realizacja projektu będzie wyjściem naprzeciw konieczności zaspokajania potrzeb kulturalnych i rekreacyjnych w dobie wciąż obowiązujących obostrzeń związanych z pandemią koronawirusa. Projekt znakomicie wpisuje się w konieczność tworzenia bezobsługowych elementów infrastruktury turystycznej, zapewniającej kontakt z zabytkami, naturą oraz aktywizacji społeczeństwa w ramach przeciwdziałania negatywnym skutkom lockdownu. Aspektem szczególnie istotnym, lecz niezwykle trudnym na tzw. Ziemiach Odzyskanych jest budowa tożsamości lokalnej ich mieszkańców.Możliwość bezpośredniego uczestnictwa w realizacji projektu oraz udział w zaplanowanych wydarzeniach (szacunkowo 500 osób we wszystkich działaniach bezpośrednich i około 2000 odbiorców publikacji) przyczyni się do wzbudzenia dumy z "małej ojczyzny". U podstaw odpowiedzialności środowisk lokalnych za wspólne dobro jakim jest dziedzictwo kulturowe leży poznanie historii regionu i zainteresowanie jego przeszłością.
Opis korzyści
Bezpośrednimi beneficjentami zarówno w tracie realizacji grantu jak i po jego zakończeniu będą mieszkańcy Sławoborza, która jest największą wsią w granicach województwa zachodniopomorskiego. Działania uwzględnione w projekcie zostały dobrane tak, by skorzystać mogły z nich osoby ze wszystkich grup wiekowych. Prócz osobistego uczestnictwa w zaplanowanych wydarzeniach (warsztaty, wystawa: szacunkowo około 500 osób) do każdego gospodarstwa domowego na terenie Gminy Sławoborze trafi egzemplarz książki popularnonaukowej (1000 egz.) oraz folderu (1000 egz.) opisujących historię zanikłego miasta i wyniki prowadzonych tam badań archeologicznych. Część egzemplarzy zostanie rozesłana do bibliotek i szkół. Zapoznanie się z publikacjami pozwoli na wzmocnienie tożsamości lokalnej i dumy z przeszłości "małej ojczyzny" Materiały te będą dostępne również w wersji cyfrowej, co pozwoli na zapoznanie się z nimi wszystkim zainteresowanym. Realizacja projektu przyczyni się do aktywizacji turystyki kulturowej na terenie Gminy Sławoborze, która dotąd nie mogła pochwalić się ciekawszymi zabytkami historycznymi. Rozwój turystyki wpłynie niewątpliwie na rozpoznawalność Sławoborza w Polsce, jak i na aktywizację gospodarczą mieszkańców Gminy. Aktywizacja ruchu turystycznego wiąże się z koniecznością rozwinięcia bazy noclegowej (np. gospodarstwa agroturystyczne) oraz usług gastronomicznych (produkty regionalne i ekologiczne). Możliwe jest również zajęcie się części mieszkańców ginącym rzemiosłem, którego wytwory mogą stanowić dla nich dodatkowe źródło dochodu. jesteśmy przekonani, że odpowiednio zagospodarowany i wypromowany obiekt archeologiczny może stać się z czasem rozpoznawalnym miejscem cyklicznych imprez z przeplatającymi się wątkami historycznymi, archeologicznymi i przyrodniczymi. Należy z żalem swierdzić, że z niewielkimi tylko wyjątkami, zabytki archeologiczne na terenie Polski nie są odpowiednio eksponowane i promowane. Nawet obiekty o wyjątkowej wartości naukowej i unikatowych walorach krajobrazowych często pozostają na uboczu szlaków turystycznych - zakrzaczone i niedostępne dla miłośników turystyki kulturowej. Kwestia ta dotyczy również zanikłych miast odkrywanych w ostatnich latach w Polsce. Pomimo swej bogatej historii obfitującej w doniosłe wydarzenia mające wpływ na losy regionów a nawet państw, żadne z nich nie zostało dotąd zagospodarowane w sposób umożliwiający udostępnienie ich w turystyce. Najczęstszymi przyczynami takiego stanu są: sposób użytkowania terenu (grunty orne), kwestie własnościowe (grunty prywatne), znaczne oddalenie od większych miejscowości i infrastruktury drogowej, brak zainteresowania właścicieli i władz samorządowych. W przypadku zanikłego miasta Stolzenberg/Sławoborze sytuacja jest zgoła odmienna. Teren dawnego miasta położony jest na gruntach należących do Skarbu Państwa i administrowanych przez Lasy Państwowe Nadleśnictwo Świdwin, które doskonale rozumie potrzebę ochrony tego bezcennego stanowiska archeologicznego.Wyrazem tego jest wyłączenie obszaru dawnego miasta z gospodarki leśnej w celu jego zachowania. Obecnie, porastający obiekt drzewostan, dobiega do wieku około 100 lat, co czyni go jednym a najstarszych w tej części Nadleśnictwa Świdwin. Umocnienia ziemne (wały i fosy) zanikłego miasta wyróżniają się w skali Polski stopniem zachowania oraz malowniczym położeniem. Atutem zaginionego miasta w Sławoborzu jest również dogodny dostęp do niego, który w zasadzie nie wymaga tworzenia dodatkowej infrastruktury, ani dodatkowych zabiegów administracyjnych. Nie bez znaczenia jest także położenie obiektu w niewielkiej odległości od trasy tranzytowej prowadzącej z południa Polski nad Bałtyk. Wszystkie te czynniki sprzyjają wykreowaniu unikatowej w skali Polski atrakcji archeologicznej, która stanie się wizytówką Pomorza Zachodniego. Na podstawie badań frekwencji odwiedzających ostatni z wymienionych rezerwatów, należy oszacować liczbę osób rocznie korzystających ze ścieżki edukacyjnej w Sławoborzu na około 5-8 tys. Stworzenie tej wyjątkowej i trwałej atrakcji, wymaga współpracy Lasów Państwowych, władz samorządowych oraz specjalistów, która została już zawiązana w 2020 roku. Nie jest ono możliwe bez środków finansowych, o które aplikujemy w niniejszym wniosku.
Bosman wspiera regionalne inicjatywy społeczne
